تحلیل فرایندهای آوایی گویش گیلکی بر مبنای اطلس زبانی .علی ­رضا قلی فامیان/وحید بصیرت

تحلیل فرایندهای آوایی گویش گیلکی بر مبنای اطلس زبانی     علی ­رضا قلی فامیان [1]   وحید بصیرت [2]     تاریخ دریافت: 10/6/90   تاریخ تصویب: 17/12/91     چکیده   در این پژوهش، می کوشیم ضمن تهیۀ اطلس زبانی استان گیلان به سه پرسش عمده پاسخ دهیم: (1) در سطح استان گیلان و در محدوده گویش گیلکی، چه فرایندهای آوایی رخ می دهد؟ (2) آیا تقسیم بندی سنتی گیلکی به گونه های بیه پس در مناطق غربی استان و بیه پیش در نواحی شرقی استان، مبنایی آوایی دارد؟ (3) آیا وقوع فرایندهای آوایی در شهرستان های مرکزی استان با شهرستان های غیرمرکزی از الگویی متفاوت تبعیت می کند؟ برای پاسخ به این پرسش ها 100 واژه از مقولات واژگانی مختلف مانند اسم، فعل، صفت، ضمیر و غیره انتخاب شد و تلفظ اهل زبان از طریق ضبط صدا و مصاحبه گردآوری شد. یافته های تحقیق نشان می دهد 18 نوع فرایند آوایی در سطح استان گیلان و در محدودۀ گویش گیلکی دیده می شود که از این میان، مرکزی شدگی، افراشتگی، حذف و سایشی شدگی به­ترتیب پربسامدترین فرایندهای آوایی استان هستند. در خصوص پرسش دوم پژوهش مشخص شد که میان تنوعات آوایی و متغیر جغرافیایی همبستگی وجود دارد و بنابراین تقسیم بندی گیلکی به دو ناحیه بیه پس و بیه پیش منطق و توجیه آوایی دارد. هم­چنین، مشاهده شد که در شهرستان های غیرمرکزی استان و در رأس آن رودسر در مجاورت استان مازندران، بسامد فرایندهای آوایی بیشتر از شهرستان های مرکزی استان است و به این ترتیب پاسخ پرسش سوم تحقیق مثبت است.     واژه های کلیدی: گیلکی، فرایندآوایی، مرکزی شدگی، افراشتگی، حذف، سایشی شدگی     [1] استادیار، گروه زبان شناسی و زبان های خارجی، دانشگاه­پیام­نور؛ famian@ pnush.ac.ir   [2] کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر؛ vahid. [email protected]